Trình bày nguồn gốc, bản chất, tác dụng và diều hòa bài tiết ADH và oxytocin.

Nguồn gốc của hai hormon đều được tiết ra từ thùy sau của tuyến yên

1. Hormon ADH

a. Bản chất : peptid có 9 acid amin

b. Tác dụng

- Tăng tái hấp thu nước ở ống lượn xa và ống góp, tác dụng rất mạnh chỉ 2ng tiêm đã làm giảm bài tiết nước tiểu . Nếu ko có ADH ống lượn xa và ống góp hầu như ko tái hấp thu nước làm 1 lượng nước lớn mất qua nước tiểu , ngược lại khi có mặt ADH tính thấm của ống lượn xa và ống góp tăng nhiều làm nước tái hấp thu lại cơ thể, nước tiểu cô đặc

- Nồng độ cao ADH làm co mạnh tiểu động mạch ở toàn cơ thể nên tăng huyết áp , nên còn có tên là vasopressin

c. Điều hòa bài tiết

- Điều hòa bằng áp suất thẩm thấu : khi áp suất thẩm thấu tăng , nhân trên thị bị kích thích , các tín hiệu kích thích sẽ truyền đến thùy sau tuyến yên và gây bài tiết ADH . ADH vào máu đến tế bào ống thận (đb ống góp ) làm tăng tái hấp thu nước , trong khi các chất điện giải vẫn tiếp tục ra nước tiểu do đó nước tiểu bị cô đặc

- Điều hòa bằng V máu : là 1 tác nhân mạnh gây bài tiết ADH , tác dụng này đặc biệt mạnh khi giảm 15-20% V máu , khi đó nồng độ ADH có thể cao gấp 50 lần bình thường

2. Hormon oxytocin

a. Bản chất hóa học : peptid 9 acid amin , chỉ có acid amin thứ 8 khác với ADH

b. Tác dụng

- Tác dụng lên tử cung : làm co tử cung mạnh khi đang mang thai , đặc biệt càng cuối thai kì tác dụng này càng mạnh , vì vậy nhiều người cho là oxytocin có liên quan cơ chế đẻ , trên 1 số loài thiếu oxytocin ko thể đẻ được . Ở người nồng độ oxytocin tăng trong khi đẻ , đặc biệt tăng trong giai đoạn cuối , ở người đẻ khó do co tử cung yếu người ta truyền oxytocin

- Tác dụng bài xuất sữa: oxytocin làm co tế bào biểu mô cơ bao quanh nang tuyến sữa à những TB này co lại ép vào nang tuyến với áp lực 10-20 mmHg và đẩy sữa khỏi ống tuyến , khi trẻ bú thì nhận được sữa . Khác với bài tiết sữa do prolactin

c. Điều hòa bài tiết

- Nồng độ bình thường 1-4 pmol/l. Điều hòa bài tiết do

o Kích thích trực tiếp vào núm vú : động tác mút vú của trẻ là những tín hiệu kích thích được truyền về tủy sống rồi vùng dưới đồi , làm kích thích nơ ron nhân cạnh não thất và nhân trên thị . Những tín hiệu này được truyền xuống thùy sau tuyến yên gây bài tiết oxytocin

o Kích thích tâm lí hoặc hệ giao cảm :Vùng dưới đồi luôn nhận những tín hiệu từ hệ limbic , vì vậy tất cả kích thích tâm lí hoặc hệ giao cảm có liên quan đến cảm xúc đều có ảnh hưởng tới vùng dưới đồi gây tăng bài tiết oxytocin -> tăng bài xuất sữa. Tuy nhiên nếu kích thích này quá mạnh hoặc kéo dài có thể gây ức chế bài tiết oxytocin làm mất sữa của bà mẹ đang nuôi con