Trình bày nguồn gốc, bản chất hoá học, tác dụng và điều hoà bài tiết FSH - LH.

Nguồn gốc: do tế bào ưa kiềm thùy trước tuyến yên bài tiết

Bản chất hóa học:

· là glycoprotein

· FSH được cấu tạo bởi 236 aa có TLPT 32000

· LH được cấu tạo bởi 215 aa có trọng lương phân tử 30000

Tác dụng

· không có tác dụng tác dụng trực tiếp lên chuyển hoá của cơ thể mà tác dụng đặc hiệu lên tuyến sinh dục, qua đó điều hoà chức năng chuyển hoá của cơ thể.

· Tác dụng trên tuyến sinh dục nam (tinh hoàn):

- FSH :

+ Kích thích ống sinh tinh phát triển → tăng kích thước tinh hoàn.

+ Kích thích tế bào Sertoli nằm ở thành ống phát triển và bài tiết các chất tham gia vào qua trình sản sinh tinh trùng.

- LH :

+ Kích thích tế bào kẽ Leydig (nằm giữa các ống sinh tinh).

+ Kích thích tế bào Leydig bài tiết Testosteron.

· Tác dụng lên tuyến sinh dục nữ

- FSH: Kích thích các nang noãn phát triển đặc biệt là kích tích tăng sinh lớp tế bào hạt để từ đó tạo thành lớp vỏ (lớp áo) của nang noãn.

- LH:

+ Phối hợp với FSH làm phát triển nang trứng

+ Phối hợp với FSH gây hiện tượng phóng noãn.

+ Kich thích những tế bào hạt và lớp vỏ còn lại phát triển thành hoàng thể (sau khi phóng noãn)

+ Kích thích lớp tế bào hạt của nang trứng và hoàng thể bài tiết estrogen và progesteron.

Điều hoà bài tiết

Hai hormon FSH và LH chỉ được bắt đầu bài tiết từ tuyến yên của trẻ emở lứa tuổi 9 - 10 tuổi. Lượng bài tiết hai hormon này tăng dần và cao nhất ở lứa tuổi dậy thì.

Bình thường lượng hormon FSH và LH ở nữ dao động trong chu kỳ kinh nguyệt nhưng ở nam không thấy hiện tượng này.

- Do tác dụng của hormone vùng dưới đồi GnRH

- Do tác dụng điều hòa ngược của hormone sinh dục: testosteron, estrogen, progesteron. Khi các hormone này tăng → ức chế tuyến yên và ngược lại nếu [hormone] giảm → kích thích tuyến yên tiết nhiều FSH và LH.

Sự bài tiết hai hormon này theo cơ chế như sau:

· Testosteron (tác dụng điều hoà ngược âm tính của testosteron)

- [Testosteron] tăng → ức chế các tuyến chỉ huy → giảm bài tiết cả FSH và LH. Ngược lại nếu testosteron giảm → kích thích tuyến yên tăng bài tiết FSH và LH

- Tác dụng điều hoà ngược âm tính của testosteron chủ yếu là tác dụng lên sự bài tiết hormon GnRH của vùng dưới đồi → điều hoà bài tiết hai hormon FSH và LH, còn tác dụng trực tiếp lên tuyến yên thì rất yếu .

· Tác dụng điều hoà ngược âm tính của estrogen và progesteron

- Cả estrogen và progesteron đều có tác dụng ức chế bài tiết FSH và LH tuy nhiên khi có mặt progesteron thì tác dụng ức chế của estrogen được nhân lên nhiều lần.

- Hai hormon sinh dục này có tác dụng điều hoà ngược lên sự bài tiết FSH và LH bằng cách tác dụng trực tiếp lên tuyến yên còn tác dụng lên vùng dưới đồi thì yếu hơn, chủ yếu làm thay đổi tần số nhịp bài tiết GnRH (# Testosteron).

· Tác dụng điều hoà ngược dương tính của estrogen

- 24 - 48 giờ trước khi phóng noãn, [estrogen] trong máu rất cao → kích thích tuyến yên bài tiết FSH và LH đặc biệt là LH với nồng độ rất cao (LH tăng 6 - 10lần, FSH tăng 2 -3 lần) cao nhất vào khoảng 16 giờ trước khi phóng noãn.

· Tác dụng ức chế của Inhibin

- Inhibin do tế bào Sertoli và tế bào hạt của hoàng thể bài tiết có tác dụng ức chế FSH ở nam và nữ giới. Tác dụng này thể hiện khi:

+ Tinh trùng được sản sinh nhiều nhằm điều hoà quá trình sản sinh tinh trùng, tác dụng này còn mạnh hơn tác dụng của GnRH lên FSH

+ Vào cuối chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng để làm giảm FSH và LH ở thời điểm này.