Ung thư niêm mạc tử cung

I. Đại cương

- K NMTC là 1 khối u ác tính phát triển từ niêm mạc TC, chịu tác dụng của nội tiết, hay gặp ở người mạn kinh , tiền mãn kinh

II. Chẩn đoán

1. Lâm sàng

a. cơ năng

- Thường gặp ở PN quanh tuổi mãn kinh or đã mãn kinh

- Ra huyết ÂĐ bất thường: thường gặp.

o Ra huyết ÂĐ tự nhiên , dai dẳng, từng đợt, hay tái phát, càng về sau càng nhiều, máu đỏ tươi.

o ở người mãn kinh phải nghĩ đến K nm tử cung ,chưa mãn kinh có thể có rối loạn kinh nguyệt như ra huyết giữa kì kinh.

- Ra khí hư ÂĐ nhiều, màu nâu đen, lẫn máu, mủ, rất hôi.( gđ muộn )

- đau bụng dưới do TC co bóp để đẩy dịch ra ngoài, hoặc muộn, ung thư đã xâm lấn, chèn ép vào các cơ quan lân cận.

b. toàn thân: chung của ung thư

c. Thực thể: Khám bụng + thăm âm đạo

- Ở giai đoạn sớm, TC ít thay đổi, rất khó phát hiện.

- Gđ muộn, có thể thấy TC hơi to, mềm hơn bình thg, ko phải như TC của người đã mãn kinh

- TC di động dễ hay khó, có đau hay ko tuỳ thuộc vào g/ đoạn của K.

- Đặt mỏ vịt :máu chảy từ cổ tử cung ra, loại trừ tổn thương CTC , âm đạo

- Gđ sớm có thể thấy cổ tử cung, âm đạo , 2 pp bình thường .Nếu muộn à có thể thấy di căn ÂĐ, cổ TC

- Khám toàn thể để phát hiện di căn các tạng xa.

2. Cận lâm sàng

- Phiến đồ ÂĐ_ cổ TC : dễ làm nhưng thường (-) , loại trừ tổn thương ở CTC

- Tế bào nội mạc TC: Dùng ống sonde hút dịch buồng TC, chẩn đoán khi KQ (+), tỷ lệ (-) giả cao. Ko làm khi nhiễm trùng hay dính buồng TC.

- SÂ

o Đầu dò ÂĐ thấy: NMTC dày ( > 5mm ở người mãn kinh , > 14mm chưa mãn kinh ). Cho phép đánh giá mức độ lan vào bề dày cơ TC

o Siêu âm Doppler thấy tồn tại những mạch máu bất thường

o Siêu âm trong BTC bằng đầu dò 3-8 mm có thể đánh giá mức độ xâm lấn vào cơ

- Chụp buồng TC có bơm thuốc cản quang

o ĐK: Ko có chảy máu, nhiễm trùng

o Hình ảnh khuyết ko đều, bờ nham nhở, độ cản quang ko đồng nhất, cho phép đánh giá sự lan tràn của khối u trên bề mặt NMTC nhất là K lan đến eo TC và ống CTC, nhưng ko biết mức độ xâm lấn cơ TC

- Soi buồng TC cho phép nhìn được tổn thương, xác định được sự lan toả của K trên bề mặt và hướng đúng vị trí cần sinh thiết.

- Nạo sinh thiết niêm mạc TC

o Làm GPB à tìm TB ung thư . Nếu Kq (+) ® D(+), nếu KQ (-) chưa loại trừ được, cần làm lại.

o Khi tổn thg nhỏ, có thể nạo sinh thiết ko thấy gì. Khi K lan tràn, nạo dễ thấy nhưng tăng nguy cơ NK, gây di căn, thủng TC

3. Giai đoạn

- Chẩn đoán giai đoạn lâm sàng

o GĐ 0: ung thư tại chỗ, tổn thương ở niêm mạc TC

o GĐ I: ung thư khu trú trong buồng TC

§ Ia: buồng TC £ 8 cm

§ Ib: buồng TC > 8 cm

o GĐ II: ung thư xâm lấn đến eo TC, cổ TC nhưng chưa vượt ra khỏi TC

o GĐ III: ung thư xâm lấn ra khỏi TC, còn khu trú ở tiểu khung

o GĐIV: ung thư xâm lấn vào bàng quang, trực tràng, cơ quan khác

- Phân loại K theo FIGO

o GĐ I: Khu trú ở TC.

§ Ia: khối u giới hạn ở niêm mạc TC

§ Ib: khối u xâm lấn < 1/2 chiều dày cơ TC

§ Ic: khối u xâm lấn > 1/2 chiều dày cơ TC

o GGĐ II: K lan xuống cổ TC.

§ IIa: xâm nhập vào niêm mạc ống cổ TC

§ IIb: xâm nhập vào tổ chức đệm cổ TC

o GĐ III: K lan tới tiểu khung.

§ IIIa: K lan tới phúc mạc hoặc phần phụ

§ IIIb: K di căn ÂĐ.

§ IIIc: K di căn hạch chậu

o GĐ IV: di căn các tạng.

§ IVa: xâm lấn vào bàng quang, trực tràng

§ IVb: xâm lấn vào cơ quan khác.

4. CĐPB

a. Sang chấn ở âm hộ , âm đạo gây chảy máu : đặt mỏ vịt khám sẽ xđ được máu chảy từ BTC hay từ âm hộ âm đạo

b. Các tổn thương ở niêm mạc tử cung

- Chảy máu do teo niêm mạc tử cung , do nhiễm khuẩn

- Quá sản niêm mạc TC lành tính:: phân biệt = nạo sinh thiết niêm mạc TC.

- U xơ TC: Có rong huyết, TC to và chắc, SÂ và sinh thiết NMTC ®∆ (+)

c. Các tổn thương ở cổ tử cung

- Ung thư cổ tử cung : Phân biệt dựa trên làm phiến đồ ÂĐ- CTC thấy tế bào bất thường cổ TC. Ngoài ra còn dựa vào soi cổ TC và sinh thiết cổ TC.

- Viêm cổ tử cung ở người mãn kinh : làm phiến đồ âm đạo –cổ tử cung

- Polyp cổ tử cung : khám mỏ vịt thấy hình ảnh polyp cổ tử cung , GPB CĐXĐ

d. K nguyên bào nuôi

- Xuất hiện sau chửa trứng, sau đẻ hoặc sẩy thai thường

- muộn có nhân di căn thành trước ÂĐ. HCG rất cao

- SÂ, nạo sinh thiết niêm mạc TC ®∆ (+)

e. Khối u BT có tính chất nội tiết, RLKN do thuốc

III. Điều trị

1. Mục tiêu : Loại bỏ K nguyên phát+ Hạn chế và tiêu diệt tế bào K di căn.

2. Phương pháp

a. Phẫu thuật :Là pp cơ bản

- Cắt TC hoàn toàn và 2 phần phụ. Nên cắt cả 2 phần phụ vì buồng trứng hay bị di căn tới và BN đã mãn kinh, vai trò nội tiết cũng ko còn.PP này đủ để đtrị cho đa số TH vì K NMTC tiến triển chậm, KQ khả quan

- Cắt TC hoàn toàn và 2 phần phụ, cắt 1 phần ÂĐ và vét hạch nếu K lan xuống eo và cổ TC.

b. Tia xạ

- Tia xạ tại chỗ: trước và sau mổ ( đặt Radium vào trong buồng TC và ÂĐ 3 ngày trước khi PT nhằm tránh tái phát tại ÂĐ. Thường chỉ tia xạ tiền phẫu với ung thư giai đoạn II, III. Vì giai đoạn I ung thư chưa lan sâu đến lớp cơ)

- Tia xạ hậu phẫu vào tiểu khung = Cobal khi đã có di căn hạch.

c. Hormon liệu pháp

- Dùng progesteron liều cao 500-1000mg/ tuần. Hiệu quả còn đang thảo luận.

d. Hóa chất

- Hoá chất. ít dùng, thường chỉ dùng khi tổn thương lan rộng ko thể can thiệp PT hoặc bệnh nhân tái phát

3. chỉ định điều trị

- GĐ I: phẫu thuật cắt tử cung hoàn toàn và 2 phần phụ + nạo vét hạch (nếu có) + tia xạ (nếu đã lan vào lớp cơ tử cung )

- GĐ II: PT cắt tử cung rộng + tia xạ ( tại chỗ , tiểu khung)

- GĐ III: PT+ tia xạ trước và sau mổ

- GĐ IV: điều trị triệu chứng và hormon

IV. Tiên lượng

- Tuổi: tỷ lệ tử vong và tái phát tăng theo tuổi