Chẩn đoán thai nghén và hồi sức sơ sinh - Tài liệu ôn thi Bác sĩ nội trú

I. Đại cương

- Khi có sự thu thai, làm tổ của trứng  thay đổi sinh lí gồm thay đổi bên ngoài + bên trong  biểu hiện ra gọi là triệu chứng thai nghén

- 40 tuần chia 2 gđ :

o 4,5 tháng đầu : CĐ khó vì bh thai nghén là do biến đổi sinh lí của mẹ ,ko phải dấu hiệu trực tiếp của thai

o 4,5 tháng sau : ngược lại ( cử động ,tim thai, sờ nắn )

II. Chẩn đoán thai nghén trong 4,5 tháng đầu

1. Lâm sàng

- cơ năng

o Tắt kinh : ở người kinh nguyệt đều,khỏe mạnh

o Nghén :

 Buồn nôn , nôn, lợm giọng , tăng tiết nước bọt -> hay nhổ vặt

 thay đổi khứu giác, vị giác

 thần kinh : kích động , cáu gắt , buồn ngủ ,mệt , giảm trí nhớ

 Tiết niệu : tiểu nhiều , tiểu buốt dắt

 => các triệu chứng này tự mất sau 12-14 tuần

o Thai máy : tuần 16-19 của thai kì( chủ quan của người mẹ)

- Thực thể

o Bụng dưới to lên : sau 14 tuần thì rõ , sớm hơn do ruột giãn và td của progesteron

o Vú :to nhanh ,căng tức, rạn da , đầu vú và quầng vú thâm đen , hạt montgomery, lưới tĩnh mạch haller

o Nhiệt độ : trên 37 độ

o Da: sắc tố , rạn da, có đường nâu ở bụng ( bộ mặt thai nghén )

o Khám trong

 Âm đạo : sẫm màu hơn

 Cổ tử cung : tím , mềm , giảm chế nhày và đặc lại tạo nút nhầy cổ tử cung

 Eo tử cung mềm -> Dấu hiệu Hegar( Thăm âm đạo kết hợp nắn thành bụng thấy tử cung và cổ tử cung như tách rời thành 2 khối riêng biệt ). Ko nên làm-> dễ gây sảy thai

 Tử cung : to , mềm:

• Dấu hiệu noble : thân tử cung to lên  hình cầu, có thể chạm thấy khi để ngón tay ở túi cùng bên âm đạo

• Dấu pikasec: thân tử cung phình ra ở chỗ trứng làm tổ làm cho tử cung mất đối xứng qua trục của nó

• Thăm khám thấy có cơn co Hick

• V tử cung tăng theo tuổi thai (nêu công thức )

2. cận lâm sàng

- hCG tăng

o nước tiểu : phát hiện bằng phản ứng sinh vật

 Gallimainini : Bình thường < 20.000 ếch. Bất thường > 20.000

 Friedman-Brouha :tương tự < 60.000 và > 60.000 đơn vị thỏ

o Máu : Phản ứng miễn dịch Wide- Gemzell

 Bình thường < 5UI/l , nếu lớn hơn là có rau thai trong cơ thể

- Doppler : thấy tim thai là CĐXĐ

- Siêu âm : có túi ối trong buồng tử cung , thấy túi noãn hoàng , phôi thai , âm vang thai và tim thai (từ tuần 7) .Bất thường : ko có túi ối trong buồng tử cung , có khối cạnh tử cung , có dịch ổ bụng (giống GEU)

3. Chẩn đoán phân biệt

- Với các triệu chứng cơ năng

o Tắt kinh

 Do kinh nguyệt ko đều , do dùng thuốc tránh thai ,do mất kinh sinh lí sau đẻ , sắp mãn kinh

 Do các trạng thái tâm thần, bệnh nhiễm trùng , bệnh toàn thân có thể làm mất kinh 1 thời gian

o Nghén :

 Giả nghén : ở người mong thai , sợ thai

 Buồn nôn , nôn do : bệnh tâm thần, nội ngoại khoa

- Với các triệu chứng thực thể

o UNBT : nhầm vì thăm âm đạo có thể sờ thấy khối u nằm cạnh tử cung khác là ko có triệu chứng có thai ( ko tắt kinh , ko nghén, tử cung kích thước bthg, hCG (-)

o UXTC: nhầm vì tử cung to , tuy nhiên mật độ chắc và có thể sờ thấy nhân xơ rắn, ko có dh có thai( cường kinh , ko nghén, ko thay đổi ở âm đạo –cổ tử cung , hCG- , Siêu âm ko có thai trong buồng tử cung mà lại có hình ảnh nhân xơ )

o UXTC có thai: phải Siêu âm mới xđ được

o Thai nghén bệnh lí :Chửa ngoài tử cung , thai lưu , chửa trứng

III. Chẩn đoán thai nghén trong 4,5 tháng sau

1. Lâm sàng

- cơ năng: vẫn mất kinh; hết nghén

- Thực thể

o Thay đổi ở da , vú , âm đạo , cổ tử cung, V tử cung : rõ hơn

o Nắn thấy các phần thai(đầu , lưng, mông…) và các cử động của thai nhi ( dấu hiệu chắc chắn)

o nghe = ống nghe sản khoa có tim thai , phân biệt với mạch của mẹ

o Thay đổi khác :buồng trứng ro ra, có nhiều mạch máu , hoàng thể to nhất vào tháng thứ 3

2. cận lâm sàng

- Hcg trong nước tiểu thấp , chỉ làm khi nghi ngờ thai chết lưu

- Siêu âm : có hình ảnh thai trong tử cung , tim thai, rau thai, nước ối

3. Phân biệt

- Khối u buồng trứng to : khám thấy khối u to nằm trên , tử cung nhỏ nằm dưới , ko có dh thai ( nắn ko thấy các phần thai, cử động thai , tim thai(-), hCG (-), Siêu âm CĐXĐ )

- Uxtc to : cũng ko có dh thai , phân biệt = hCG và Siêu âm

- Cổ chướng : có tiền sử bệnh gan thận.., gõ đục vùng thấp ,sóng vỗ (+),ko có dh của thai, hCG(-) và Siêu âm CĐXĐ

- Chửa trứng