Sự thoái hóa và tổng hợp triglyceride
,sự thoái hóa và tổng hợp lecithin
-Tài liệu ôn thi Bác sĩ Nội trú môn Hóa sinh Đại học Y Hà Nội
-Tài liệu ôn thi Bác sĩ Nội trú môn Hóa sinh Đại học Y Hà Nội
1. Sự thoái hóa và tổng hợp triglycerid
c. Sự thoái hóa
- Dưới tác dụng của lipase , triglycerid bị thủy
phân thành glycerol và acid béo và xảy ra theo từng giai đoạn
o Trước tiên , liên kết este ở C1 và C3 bị thủy
phân khá nhanh , phần còn lại là 2-monoglycerid bị thủy phân chậm
- Enzym lipase khu trú ở microsome của TB mỡ
và nhậy cảm với hoeemon enzym hoạt động dưới dạng phosphoryl hóa, cần
proteinkinase và ATP
- Enzym glycerokinase
o Xúc tác sự hoạt hóa glycerol , tạo glycerol -3
phosphat
o Enzym này có nhiều trong : gan , thận,
niêm mạc ruột , tuyến vú
o Glycerol – 3 phosphat được oxh thành dihydroxy
aceton phosphat (DAP) rồi đồng phân hóa thành glyceraldehyd -3 –phosphat (GAP)à được oxh qua nhiều bước tạo pyruvat àacetylCoA à vào chu trình
krebs
- Acid béo tự do vào máu , gắn với albumin huyết
thành 1 dạng lipoprotein rồi được dòng máu đưa đến các mô để thực hiện quá
trình oxh và tạo năng lượng
d. Sự tổng hợp
- triglycerid được tổng hợp mạnh ở TB động vật có
xương sống và thực vật bậc cao
- 2 tiền chất chủ yếu cho sự tổng hợp triglycerid
là : glycerol-3 phosphat và acyl CoA
- Glycerol 3 phosphat được hình thành từ 2 con
đường
o (1) từ hydroxyaceton phosphat (DHAP) dưới tác
dụng của glycerol – 3-phosphat dehydrogenase trong bào tương
o (2) từ glycerol tự do dưới tác dụng của glycerol
kinase ở TB gan và thận
- Trong niêm mạc ruột , tổng hợp triglycerid trong
thời gian hấp thụ acid béo từ lòng ruột xảy ra khá mạnh và trong quá trình này
các monoglycerid được tạo thành do sự tiêu hóa ở ruột có thể được acyl hóa trực
tiếp nhờ monoglycerid palmityltransferase ( ko qua trung gian acid
phosphatidic)
- Trong mỡ dự trữ của mô động thực vật ,
triglycerid thường là triglycerid hỗn hợp
2. Thoái hóa và tổng hợp lecithin
a. Thoái hóa
- Lecithin là phosphatidyl cholin , công thức cấu
tạo :
- Nhiều enzym xúc tác sự thủy phân lk este
của lecithin , đó là những phospholipase có phổ biến ở các mô và mỗi
enzym có tính đặc hiệu riêng
o Phosphalipase A : xúc tác sự thủy phân lk este ở
C2 của lecithin giải phóng 1 phân tử acid béo và tạo lysolecithin . Enzym
này thường có trong nọc rắn, nọc ong, dịch tụy
o Phospholipase B : xúc tác sự thủy phân 2 lk este
ở C1 và C2 của lecithin , giải phóng 2 phân tử acid béo và phần còn lại là
glycero-phosphat –base nito
o Lysophospholipase: xúc tác sự thủy phân đặc hiệu
lk este C1 của lysolecithin
o Phosphodiesterase : đặc hiệu với lk
phosphodieste , cắt 1 lk este giữa glycerol và acid phosphoric tạo base nito
được phosphoryl hóa và diglycerid
o Phospholipase D : xúc tác thủy phân lk este giữa
a.phosphoric và cholin để tạo a. phosphatidic và cholin
o Phosphomonoesterase (phosphatase) : xúc tác sự
thủy phân tiếp sản phẩm thủy phân của phosphodiesterase ( thủy phân
phosphocholin để giải phóng cholin và a.phosphoric )
b. Tổng hợp lecithin
- Trong mô động vật , lecithin được tổng hợp theo
2 con đường khác nhau
o (1): con đường methyl hóa trực tiếp nhóm amin
của cephalin bởi nhóm methyl của S-adenosyl methionin ( chất cho nhóm methyl )
o (2) : con đường sử dụng cholin ngoại sinh ( từ
thức ăn ) hoặc cholin được giải phóng trong quá trình thủy phân lecithin