Viêm da cơ địa

VIÊM DA CƠ ĐỊA

I.             Căn nguyên và bệnh sinh

-      Chưa rõ

-      Có thể có sự kết hợp của cơ địa dị ứng với những tác nhân kích thích từ bên ngoài hay bên trong

o   Cơ địa dị ứng

§  VDCĐ có yếu tố gia đình rõ rệt , bố mẹ đều bị thì 80% con bị , 1 trong 2 người thì 50% con bị

§  Gen liên quan : 11q13 , 5q31-33, 16p11.2-11.1,..

§  Da khô , SGMD

o   Tác nhân kích thích

§  Nội sinh

·        Stress, sang chấn tâm lý

·        Thay đổi nội tiết

·        RL chuyển hóa

§  Ngoại sinh

·        Dị nguyên : bụi , phấn hoa, thức ăn , vi khuẩn , virus , nấm

·        Môi trường , khí hậu

§  IgE

·        Hầu hết bn VDCĐ nồng độ IgE máu tăng , sự tăng liên quan đến gen cơ địa và rối loạn miễn dịch

·        Gây ngứa và phản ứng viêm da tại chỗ

§  Thay đổi miễn dịch

·        Da kém bền do hàng rào vật lí , hóa học và hàng rào tế bào bị tổn thương , suy giảm

·        Thay đổi miễn dịch trong máu

o   Tăng BCĐN ái toan

o   Tăng IgE

o    

II.           Lâm sàng

1.   Viêm da cơ địa trẻ < 2 tuổi

-      Thường ở trẻ 2-3 tháng

-      Mụn nước tập trung thành đám, tiến triển 5 gđ

o   Tấy đỏ : da đỏ , ngứa , có mụn nhỏ li ti

o   Mụn nước : trên nền da đỏ nhiều mụn nước bằng đầu đinh ghim tập trung thành đám dày đặc

o   Chảy nước / xuất tiết : mụn vỡ ra , chảy nước ( giếng chàm ). Thương tổn tấy đỏ , phù nền dễ bội nhiễm

o   Đóng vảy : dịch khô đi , đóng vảy tiết vàng , nếu bội nhiễm vảy nâu

o   Bong vảy da : vảy bong => để lại lớp da mỏng dần bị nứt bong ra thành các vảy da mỏng trắng , da trở lại bt

-      Hay ở má ,trán , cằm, đối xứng

-      Ngứa

2.   Viêm da cơ địa  trẻ 2-12 tuổi

-      Hay ở trẻ 2-5 tuổi

-      Nốt sần nổi cao hơn mặt da , tập trung thành mảng hoặc rải rác . Da dày , liken hóa . Có thể gặp đám mụn nước

-      VT: mặt duỗi, nếp gấp, đối xứng

-      Ngứa

3.  Viêm da cơ địa  thanh thiếu niên , người lớn

-      Sẩn , rải rác hay thành đám , có thể kèm mụn nước, vết xước do gãi

-      VT: nếp gấp , hậu môn SD , núm vú …

-      Ngứa

4.   triệu chứng không điển hình 

-      Khô da

-      Dấu hiệu vẽ nổi

-      Viêm da lòng bàn tay , bàn chân

III.          Tiến triển và biến chứng

-      Tiến triển dai dẳng thành từng đợt cấp tính , hoặc mạn tính

-      Liên quan nhiều yếu tố như thức ăn , nhiễm trùng hh , tại chỗ , khí hậu RLTH

-      Thường tiến triển qua các gđ:

o   Cấp tính : hay ở trẻ < 2 , thương tổn chảy nước nhiều , phù nề, da đỏ , ngứa nhiều

o   Bán cấp : thương tổn giảm , phù nề, xuất tiết giảm , khô hơn

o   Mạn tính : thường trẻ > 10 , 50% số trẻ ko khỏi bệnh và chuyển sang gđ này . Thương tổn là các sẩn , mảng da dày liken hóa , màu thâm , ngứa . Thương tổn khu trú nhưng dai dẳng khó điều trị , có thể tồn tại đến già

-      Biến chứng

o   Bội nhiễm

o   Chàm chốc hóa

o   Ko điều trị => viêm cầu thận cấp

IV.         Mô bệnh học

-      Thượng bì

o   Xốp bào 

o   Thoát dịch : từ trung bì , huyết thanh thoát ra xen kẽ vào khoảng gian bào

o   Thoát bào : xâm nhập khoảng gian bào thượng bì các bạch cầu đa nhân , lympho , tổ chức bào

o   Trung bì : các nhú trung bì xung huyết , mao quản giãn to , phù nề, xq nhiều BC

V.          Chẩn đoán

1.   CĐXĐ

-      Tiêu chuẩn anh 1994: CĐXĐ khi có ngứa và 3/5 :

o   Tiền sử có chàm ở nếp gấp ( hoặc má trẻ < 10 tuổi )

o   Tiền sử cá nhân bị bệnh atopy hô hấp

o   Tiền sử khô da lan tỏa

o   Hiện tại có chàm nếp gấp ( hoặc má , trán trẻ <4 tuổi )

o   Phát bệnh trước 2 tuổi

-      Tiêu chuẩn mỹ 1999

o   Tiêu chuẩn chính

§  Ngứa

§  Viêm da mạn tính tái phát

§  Hình thái , vị trí điển hình

§  Tiền sử gia đình , bản thân bị atopy như hen pq, viêm da cơ địa , mày đay

o   Tiêu chuẩn phụ

§  Khô da

§  Dày da lòng bàn tay , bàn chân

§  Viêm kết mạc mắt

§  Mặt tái

§  Vảy phấn trắng

§  Vảy cá

§  Viêm da lòng bàn tay , bàn chân ko đặc hiệu

§  Chàm núm vú

§  Phản ứng quá mẫn typ 1 (+)

§  igE huyết thanh cao

§  dễ bị dị ứng TĂ

§  Đỏ da

§  Bệnh xh từ bé

§  Chứng vẽ nổi da

§  Dày sừng nang lông

o   CĐXĐ: 3 TC chính + 3 TC phụ

2.   CĐPB

-      Chàm vi trùng

o   Thương tổn cơ bản là mụn nước tập trung thành đám , ranh giới rõ, vị trí bất kì , liên quan ổ nhiễm trùng

-      Viêm da dầu

o   Da đỏ ngứa , hay gặp ở vùng da mỡ: rãnh mũi má, 2 kẽ sau tai , trán , 2 cung mày , cằm , phía trên ngực , vùng giữa 2 bả vai

-      Viêm da tiếp xúc

o   Mụn nước , bọng nước trên nền da đỏ , có thể loét , vị trí là vùng da tiếp xúc

-      Ghẻ

o   Mụn nước khu kẽ tay , nếp cổ tay , mông , 2 đùi , 2 nếp gấp vú , khuỷu tay , đường chỉ lòng bàn tay có thể có luống ghẻ

o   Ngứa đêm

-      Rôm sảy

o   Mùa hè, các mụn rôm rải rác toàn thân

VI.         Điều trị

1.   Nguyên tắc

-      Phối hợp tại chỗ , toàn thân

-      Chú ý bệnh atopy nếu có

-      Điều trị theo gđ

-      Ăn uống hợp lí

2.   Tại chỗ

-      Cấp :

o   Dd jarish, muối đẳng trương

-      bán :

o   hồ nước, hồ brocq

-      Mạn

o   Mỡ ichtyol , gourdon , salicyle , kem có corticoid như eumovate, fucicort, mỡ tarcolimus 0,03% hay 0,1 % và pimecrolimus

o   Thuốc làm mềm làm ẩm da

3.   toàn thân

-      Kháng histamine tổng hợp

-      Vitamin C

-      Kháng sinh nếu bội nhiễm

4.   phối hợp

-      TH liken hóa , tái đi tái lại có thể dùng UVA, UVB, Laser he-ne

-      ƯCMD: thận trọng khi dùng corticoid , tarcolimus, azathioprin

-      Giáo dục y tế : tư vấn bn dùng thuốc hợp lí , tránh yếu tố kích thích , stress

-      Dùng xà phòng thích hợp , sản phẩm giữ ẩm da , tránh kích thích da

Nguồn Bác sĩ đa khoa

Lưu Ý:

Những thông tin y khoa của www.bacsidakhoa.net chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế ý kiến chuyên môn. Trước khi sử dụng những thông tin này, đề nghị liên hệ và nhận sự tư vấn của các bác sĩ chuyên môn.