Các phương pháp đình chỉ thai nghén

I. Các phương pháp đình chỉ thai nghén 3 tháng đầu: Chỉ định, chống chỉ định, tai biến

1. Đại cương

- Đình chỉ thai nghén là việc sử dụng phương pháp nào đó (thủ thuật , PT, thuốc) để kết thúc sự mang thai, đưa các sản phẩm thai nghén ra khỏi đường sinh dục của người mẹ.

2. Các phương pháp

a. Hút điều hoà kinh nguyệt- hút thai( phá thai bằng phương pháp hút chân không )

- Chỉ định

o Hút điều hoà KN: dùng bơm Kartmann 1 van cho PN 6 tuần vô kinh

o Hút thai: dùng bơm Kartmann 2 van cho PN 12 tuần vô kinh

- Điều kiện khi chỉ định

o Phải được chắn chắn là có thai trong tử cung

o Mẹ không có bệnh lý, được tư vấn và tự nguyện

- Chống chỉ định:

o Có nhiễm khuẩn toàn thân or đường SD

o Không thực hiện ở tuyến xã nếu có bệnh mạn tính

b. Nạo thai ( phá thai bằng phương pháp nong và nạo)

- Chỉ định

o Cho tất cả các phụ nữ

12 tuần vô kinh mà đã được chẩn đoán có thai trong tử cung

o Dùng để phá thai bệnh lý

o Được tư vấn và tự nguyện

- Chống chỉ định

o Nhiễm khuẩn toàn thân hay đường sinh dục

o Không thực hiện ở tuyến xã nếu có bệnh mạn tính

o Tuổi thai > 12 tuần

c. Tai biến sau nạo hút

- Choáng trong hay sau nạo hút thai

o Do tâm lí, đau à tư vấn , giảm đau , an thần , thở oxy

o Do chảy máu à kiểm tra nguyên nhân chảy máu và xử trí, cần thì truyền máu

o Thủng tử cung à khâu

- Chảy máu

o sót rau, sót màngà hút nạo thai+ thuốc co hồi + kháng sinh

o Chửa ngoài tử cung à mổ cắt khối chửa

o Thủng tử cung à khâu

o Rách CTCà khâu

- Thủng tử cung: Tử cung quá mềm, tư thế không thuận lợi hoặc hút nạo sai KTà mổ khâu và kháng sinh liều cao

- Nhiễm khuẩn: do sót tổ chức hoặc kỹ thuật ko vô khuẩn à hút nạo lại + kháng sinh liều cao

- Thai vẫn phát triển

o Do nạo hút khi còn quá sớm mà tử cung lại ở tư thế ko thuận lợi để nạo, hút . Do làm thiếu kinh nghiệm à nạo hút lại + kháng sinh

o Do thai ngoài tử cung à mổ cắt khối chửa

- Tai biến xa:

o Dính buồng tử cung. Phát hiện = Siêu âm hoặc chụp BTC cản quang. Đề phòng = cách cho estrogen sau khi làm thủ thuật

o Viêm phần phụ mạn tính dẫn tới -> Hẹp hay tắc vòi trứng

o Nguy cơ rau tiền đạo cho những lần có thai sau

d. Dùng thuốc

- Dùng thuốc Prostaglandin E1 ( Cytotec) kết hợp với RU486(mifepristone )

- Chỉ định :

o Phụ nữ vô kinh < 7 tuần, đã được chẩn đoán có thai trong tử cung

o Được tư vấn và tự nguyện phá thai

o Không có dị ứng với prostaglandin

- Chống chỉ định:

o Tử cung có sẹo mổ cũ, dị dạng tử cung ,bất tương xứng , ngôi ngang

o Dị ứng với thuốc, hen , glocom , basedow, bệnh gan thận

o Bệnh lý tim mạch, rối loạn đông máu

o Đang điều trị corticoid hay thuốc rối loạn đông máu

o Đang cho con bú

- Tai biến

o Shock phản vệ do thuốc-> ngừng thuốc ngay + HSTC(trợ tim , O2 …)

o Vỡ tử cung à mổ khâu hoặc cắt tử cung + kháng sinh

o Ra máu ồ ạt âm đạo

§ Do rau bong non, sót rau sót màng , tử cung co hồi chậm

§ Xử trí

· Nếu thai chưa ra ànong ctc, gắp thai và rau ra

· Nếu thai đã ra -> KSTC or nạo lại + thuốc co hồi tử cung

· Kháng sinh

o Một số tác dụng phụ của thuốc: sốt , tiêu chảy

II. Đình chỉ thai nghén trong 3 tháng giữa -3 tháng cuối : Chỉ định, chống chỉ định, tai biến và xử trí

- Trong 3 tháng giữa lý do chủ yếu là:có thai ngoài ý muốn mà 3 tháng đầu chưa phát hiện , bệnh của mẹ , bệnh của thai

- Trong 3 tháng cuối, đình chỉ thai nghén thường là: Cứu con, cứu mẹ khi mà việc duy trì thai nghén bất lợi cho mẹ, con , cả 2

1. Các phương pháp đình chỉ thai nghén 3 tháng giữa

a. Phương pháp đặt túi nước ngoài buồng ối (Kovacs cải tiến)

- Nguyên lý : Kích thích gây cơn co tử cung như 1 cuộc chuyển dạ

- Chỉ định

o Tuổi thai 18- 24 tuần( cao tử cung 16-20 cm)

o Đình chỉ thai nghén không phải là bệnh lý

o Được tư vấn và tự nguyện

- Chống chỉ định

o Có bệnh NK toàn thân hoặc BPSD, có bệnh mạn tính

o Thai lưu ( dễ vỡ ối -> nhiễm khuẩn )

o Cơ sở y tế không có khả năng phẫu thuật

- Tai biến

o Choáng( giống 3 tháng đầu )

o Chảy máu:

§ Nguyên nhân

· Kỹ thuật đặt túi nước sai

· Do sót rau,sót màng , tử cung co hồi kém

· Rau bong mà cổ tử cung ko mở được

§ Xử trí

· Thai chưa ra à nong CTC lấy thai và rau ra nhanh

· Thai đã ra àKSTC + nạo lại + thuốc co hồi

· Kháng sinh

o Nhiễm khuẩn: Do đưa vật lạ vào BTC, nhất là sau vỡ ối , thủ thuật ko vô khuẩnà kháng sinh liều cao toàn thân

o Cổ tử cung không mở được àNong cổ tử cung và gắp thai

o Vỡ tử cung Do kỹ thuật đặt túi saià nong cổ tử cung gắp thai ra + Mổ khâu tử cung

b. Phương pháp dùng thuốc

- Nguyên tắc:Gây cơn co tử cung đẩy thai ra ngoài

o Dùng thuốc prostaglandin( cytotec) đường uống hoặc đặt âm đạo với liều 100-200cmg 6giờ/1lần.Theo dõi thai rau ra như cuộc đẻ non,sau đó kiểm soát tử cung bằng tay hoặc nạo lại bằng dụng cụ

- Chỉ định: Đình chỉ thai nghén 3 tháng giữa, tự nguyện , tư vấn kĩ

- Chống chỉ định(trừ đang cho con bú), tai biến (như 3 tháng đầu )

c. Phương pháp nong và gắp sau khi đã làm mềm cổ tử cung

- Nguyên tắc :Làm mềm CTC bằng cytotec( 400mcg đặt âm đạo hoặc ngậm, liều khác sau 6h nếu cần), rồi nong cổ tử cung và gắp thai hoặc nạo thai

- Chỉ định: Thai từ 13 dến18 tuần

- Chống chỉ định

o Thai > 18 tuần( quá to ko gắp được )

o Có sẹo mổ cũ ở tử cung , dị dạng đường SD

o Dị ứng thuốc

o Sản phụ bị bệnh tim mạch, rối loạn đông máu

o Bệnh lý nhiễm khuẩn toàn thân , hoăc tại chỗ mà chưa điều trị khỏi

o Cơ sở y tế không có khả năng phẫu thuật

- Tai biến và xử trí ( giống phần nạo hút, chỉ khác là ko có biến chứng thai còn sống và các nguyên nhân chảy máu ko có GEU)

o Choáng

§ Do tâm lí, đau à tư vấn , giảm đau , an thần , thở oxy

§ Do chảy máu à kiểm tra nguyên nhân chảy máu và xử trí, cần thì truyền máu

§ Thủng tử cung à khâu

o Chảy máu

§ sót rau, sót màng, tử cung co hồi kémà hút nạo thai+ thuốc co hồi + kháng sinh

§ Thủng tử cung à khâu

§ Rách CTCà khâu

o Thủng tử cung: Tử cung quá mềm, tư thế không thuận lợi hoặc hút nạo sai KT, xương thai quá rắnà mổ khâu và kháng sinh liều cao

o Nhiễm khuẩn: do sót tổ chức hoặc kỹ thuật ko vô khuẩn à hút nạo lại + kháng sinh liều cao

o Tai biến xa

§ Dính buồng tử cung

§ Hẹp tắc vòi trứng

§ Nguy cơ rau tiền đạo ở những lần có thai sau

d. Phương pháp mổ lấy thai hoặc cắt tử cung bán phần cả khối

- Chỉ định : Khi tình trạng bệnh của sản phụ ko áp dụng được pp khác

o U tiền đạo, rau tiền đạo trung tâm

o Bệnh lý của sản phụ :

§ thiếu máu, suy tim, THA , TBMN

§ tiền sử mổ sa sinh dục , rò BQ –âm đạo , trực tràng-âm đạo , tử cung có sẹo mổ củ

§ ung thư CTC

- Tai biến

o Shock phản vệ do gây mê

o Chảy máu nhiễm khuẩn

o Tổn thương các tạng xung quanh

2. Các phương pháp đình chỉ thai nghén trong 3 tháng cuối

a. Dùng oxytocin truyền nhỏ giọt

- Chỉ định: cho 3 tháng cuối , trừ ccđ

- Chống chỉ định

o Chỉ số Bishop <7

o Khung chậu bất thường, u tiền đạo , rau tiền đạo

o Sản phụ có bệnh nội khoa nặng

o Sản phụ có tiền sử mổ sa sinh dục ,rò bàng quang âm đạo, rò trực tràng âm đạo

o Ung thư cổ tử cung tại chỗ hoặc xâm lấn

o Nếu con có thể sống được mà ngôi bất thường , đa thai, suy thai

o Tại cơ sở y tế không có khả năng phẫu thuật

- Tai biến

o Vỡ tử cung :Do thuốc quá liều , do ko tiên lượng được các yếu tố ko thuận lợi như (sẹo mổ cũ, u tiền đạo , bất tương xứng)à mổ cấp cứu + khâu hoặc cắt tử cung

o Chảy máu

§ Rau bong nonà MLT

§ sót rau,sót màng, tử cung co hồi kémà KSTC + thuốc co hồi +kháng sinh

§ Vỡ tử cung ,rách cổ tử cung à khâu lại

o Nhiễm khuẩn: sót tổ chức hoặc ko vô khuẩn à nạo lại + kháng sinh

b. Dùng cytotec ( Misoprostol )

- Chỉ định: cho 3 tháng cuối mà ko có ccđ, được tư vấn và tự nguyện

- Chống chỉ định(như 3 tháng giữa + cơ sở ko có khả năng PT), tai biến(như 3 tháng giữa)

c. Phương pháp mổ lấy thai

e. Phương pháp mổ lấy thai hoặc cắt tử cung bán phần cả khối

- Chỉ định: TH ko thể dùng pp khác ( xem phần CCĐ của pp khác)

- Chỉ định mổ cấp cứu