Tình trạng vô sinh được định nghĩa là tình trạng vợ chồng sau một năm chung sống, quan hệ tình dục trung bình 2-3 lần/tuần, không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào mà người vợ vẫn chưa có thai.
Hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn nội tiết thường gặp ở nữ giới cũng là một trong những nguyên
Trong đời sống sinh lý ở nữ giới, có một buồng trứng ở mỗi bên của cổ tử cung, có hình bầu dục, màu trắng đục.
Trong thời kỳ phôi thai, hai buồng trứng có khoảng 6 triệu chứng non. Sau khi sinh ra đời còn lại khoảng một triệu, khi tới tuổi dậy thì chỉ còn khoảng 40.000; ở tuổi dậy thì, dưới tác dụng của hoóc môn sinh sản, trứng phát triển theo mỗi chu kỳ, chín và rụng; có khoảng 400 trứng là phát triển và hoàn thành chu kỳ để rụng trứng.
 |
| Buồng trứng đa nang |
Các trứng còn lại thường teo nhỏ rồi thoái hóa teo nhỏ theo tuổi già; bên cạnh đó việc phát triển các nang noãn theo mỗi chu kỳ, buồng trứng còn có chức năng tạo ra các hoóc môn để điều hòa chức năng sinh lý – sinh dục nữ, một vai trò hết sức quan trọng.
Về nguyên nhân
Hội chứng buồng trứng đa nang cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa rõ, nhưng có thể là do phối hợp của nhiều yếu tố, với biểu hiện thường gặp một số trong các triệu chứng như béo phì kiểu bụng, vòng kinh không phóng noãn dưới dạng không đều hay không thường xuyên, dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, có thể vô kinh – thiểu kinh – đa kinh, rong kinh, nặng hơn nữa là tình trạng xuất huyết ở tử cung; tình trạng kháng insuklin đây là tình trạng đáp ứng kém của một số cơ quan so với bình thường với cùng một lượng Insulin, gây tăng Insulin trong máu và đái tháo đường tuýp II.
Kháng Insulin thường đi kèm với một loạt các rối loạn chuyển hóa khác, dẫn đến cao huyết áp, rối loạn lipid máu như tăng triglyceride, tăng LDL, giảm HDL, tăng vòng bụng, cường androgens ở phụ nữ hội chứng buồng trứng đa nang dẫn đến các triệu chứng như rậm lông; phát triển ở những nơi như hai bên gò má, cằm, cổ ở giữa ngực và dưới rốn, mụn trứng cá, hói đầu, rụng tóc.
Trên siêu âm có hình ảnh buồng trứng đa nang, có 12 nang kích thước từ 2 – 9 mm và tăng thể tích buồng trứng > 10 cm3, xét nghiệm máu thì LH > 10, tỷ lệ LH/ FHS >= 2, Androgen (Testosteron) > 2,5 nmol/l hay > 1,5 ng/l.
Về tình trạng sức khỏe, với nữ giới có hội chứng buồng trứng đa nang, theo các nhà khoa học thì để dẫn đến một số bệnh lý đi kèm như cao huyết áp, đái tháo đường tuýp II, đái tháo đường trong thai kỳ, bệnh lý động mạch vành, ung thư nội mạc tử cung…
Về chẩn đoán
 |
| Buồng trứng đa nang - kết quả siêu âm |
Để giúp các nhà sản phụ khoa dễ dàng định bệnh, các nhà khoa học đã đưa ra một số tiêu chuẩn để chẩn đoán, theo tiêu chuẩn Châu Âu thì dựa trên triệu chứng chính là hình ảnh hội chứng buồng trứng đa nang là hình ảnh trên siêu âm và xem siêu âm là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán bệnh.
Ở Việt Nam, ngoài hình ảnh trên siêu âm thì còn kết hợp thêm một hay nhiều các triệu chứng khác đi kèm. Ngày nay, để tiện cho việc thống nhất chẩn đoán và điều trị thì các nhà y học dựa theo ESHRE, ASRM Rotterdam Consesus 2003:
1. Tiêu chuẩn 1: Kinh thưa hoặc vô sinh
- Chu kỳ kinh > 35 ngày.
- Vô kinh > 6 tháng.
2. Tiêu chuẩn 2: Cường androgen với biểu hiện rậm lông và mụn trứng cá
3. Tiêu chuẩn 3
Buồng trứng đa nang trên siêu âm, siêu âm ngày thứ 2 – 5 của chu kỳ kinh hoặc ngày thứ 3 của chu kỳ nhân tạo là có 12 nang kích thước từ 2 – 9 mm và tăng thể tích buồng trứng > 10 cm3, thể hiện ít nhất ở một buồng trứng, khi có xuất hiện 2/3 tiêu chuẩn trên thì được chẩn đoán là hội chứng buồng trứng đa nang.
Về điều trị buồng trứng đa nang:
Hội chứng buồng trứng đa nang là hội chứng phối hợp của nhiều rối loạn, hội chứng buồng trứng đa nang dẫn đến rối loạn rụng trứng như kinh nguyệt không đều, thậm chí rong kinh, rối loạn gây cường androgen máu như rậm lông, mọc râu, phì đại âm vật…; về lâu dài, ở những người hội chứng buồng trứng đa nang có thể bị đái đường tuýp II, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, rối loạn lipid máu, đái tháo đường thai kỳ, ung thư nội mạc tử cung, đặc biệt là dễ vô sinh; vì vậy trong điều trị hội chứng buồng trứng đa nang tùy theo mục đích mà ta có cách điều trị khác nhau.
Về điều trị chứng vô sinh, nguyên nhân gây vô sinh ở hội chứng buồng trứng đa nang là rối loạn phóng noãn, gây ra tình trạng không rụng trứng do đó mà gây vô sinh, mục đích điều trị ở đây là phải gây được phóng noãn, có rất nhiều cách điều trị để gây phóng noãn ở hội chứng buồng trứng đa nang, về nội khoa trước hết cần được giảm cân ở những người có thể trạng béo phì, giảm cân gây được giảm mỡ sẽ giảm đề kháng Insulin.
Về điều trị ngoại khoa, đã được áp dụng bằng các phương pháp như cắt góc buồng trứng, xẻ múi cam, và đã gây được phóng noãn cho bệnh nhân hội chứng buồng trứng đa nang. Tuy nhiên với kỹ thuật đó có rất nhiều nhược điểm không có lợi cho bệnh nhân như tai biến phẫu thuật, dính sau mổ, gây suy buồng trứng sớm.
Ngày nay, người ta đã cải tiến sang kỹ thuật đốt điểm buồng trứng qua phẫu thuật nội soi, đây là một kỹ thuật mới tiến bộ và tỷ lệ gây được rụng trứng, có vòng kinh đều và có phóng noãn sau phẫu thuật, hoặc sau phẫu thuật đốt điểm buồng trứng bệnh nhân có đáp ứng tốt hơn với thuốc kích thích buồng trứng.
Tuy nhiên, phương pháp điều trị ngoại khoa dù sao cũng là một phương pháp có tính xâm lấn, không thể tránh khỏi tỷ lệ biến chứng trong và sau phẫu thuật.
BS: Trần Quốc Long