Trình bày nguồn gốc, tác dụng chống stress và chống viêm của cortisol.
Nguồn gốc: do lớp bó và lớp lưới tuyến vỏ thượng thận bài
tiết ra.
Bản chất hoá học: là hợp chất steroid có 21C được tổng hợp
từ cholesterol hoặc Acetyl CoA.
Tác dụng chống viêm
· Cortisol
có tác dụng làm giảm tất cả các giai đoạn của phản ứng viêm do đo có tác dụng
chống viêm mạnh. Trên lâm sàng tác dụng này được ứng dụng rất nhiều nhằm ngăn
chặn hoặc hạn chế quá trình viêm ở khớp, tiểu cầu thận... nhất là do nguyên
nhân miễn dịch.
-
Làm ổn định màng lysosom → hạn chế giải phóng
các men phân giải protein, chất gây viêm như histamin, bradykinin (gây giãn
mạch và tăng tính thấm thành mạch)
-
Ức chế men phospholipase A2 là men tham gia quá
trình sinh tổng hợp prostaglandin, leucotrien từ acid arachidonic → giảm phản
ứng viêm do hai chất này gây giãn mạch, tăng tính thấm thành mạch. Tăng tính
thấm mao mạch đóng vai trò quan trọng trong cơ chế viêm.
Tác dụng chống stress
· Trong
trạng thái stress ngay lập tức [ACTH] tăng cao, sau đó vài phút sự bài tiết
Cortisol cũng tăng lên → cơ thể chống lại được các stress và đây là tác dụng có
tính sinh mạng.
· Các
loại stress làm tăng nồng độ cortisol thường gặp là : chấn thương, nhiễm khuẩn
cấp, quá nóng hoặc quá lạnh, phẫu thuật, tiêm các chất gây hoại tử dưới da,
căng thẳng thần kinh quá mức....
· Cơ
chế: chưa rõ:
-
Cortisol làm tăng thoái hoá protein và lipid → giải
phóng năng lượng và nguyên liệu cho việc tổng hợp các chất khác bao gồm glucose
(là chất rất cần cho mọi loại tế bào) hoặc một số hợp chất khác cần cho sự duy
trì đời sống tế bào và sản sinh tế bào mới.
-
Làm vận chuyển nhanh dịch vào hệ thống mạch máu
giúp cơ thể chống lại tình trạng shock.
Nguồn Bác sĩ đa khoa