Trình bày về các hormon có tác dụng lên ống thận: Tên, nguồn gốc, tác dụng lên ống thận.

1. ADH

· Nguồn gốc: sản xuất ở nhân trên thị vùng dưới đồi rồi tích trữ ở thùy sau tuyến yên

· Bản chất : có 9 aa

· Tác dụng: Tăng tái hấp thu ở ống lượn xa và ống góp → giảm số lượng nước tiểu (nên còn gọi là hormon chống bài niệu)

- Người thiếu hụt ADH sẽ gây ra bệnh đái tháo nhạt

2. Aldosteron

· Nguồn gốc: lớp cung vỏ thượng thận bài tiết

· Bản chất: Steroid có 21C

· Tác dụng:

- Khi đến tế bào ống lượn xa và ống góp → hoạt hóa hệ gen ở nhân tế bào → tăng tổng hợp enzym và các protein tải → tăng tái hấp thu Na⁺, tăng đào thải K⁺ ở ống lượn xa và ống góp (thông qua bơm Na⁺ K⁺).

- Đóng vai trò quan trọng trong điều hoà nồng độ Na⁺, K⁺ trong dịch ngoại bào.

3. Cortisol

· Nguồn gốc: do lớp bó và lớp lưới tuyến vỏ thượng thận bài tiết.

· Bản chất: steroid 21C được tổng hợp từ cholesterol hoặc Acetyl CoA.

· Tác dụng: Cortisol có tác dụng rất yếu lên ống thận làm tăng tái hấp thu Na⁺ và bài tiết K⁺ ở ống thận, giống aldosterol.

4. Progesteron

· Nguồn gốc

- Ở phụ nữ không có thai:

+ chủ yếu từ hoàng thể ở nửa sau chu kỳ kinh nguyệt,

+ nửa đầu chu kỳ nang trứng và tuyến vỏ thượng thận chỉ bài tiết một lượng rất ít progesteron.

- Ở phụ nữ có thai : Rau thai bài tiết một lượng lớn progesteron, một lượng nhỏ do lớp bó và lớp lưới tuyến vỏ thượng thận bài tiết.

· Bản chất : là hợp chất steroid tổng hợp từ cholesterol hoặc Acetyl CoA

· Tác dụng: nồng độ cao → tăng tái hấp thu Na⁺, Cl^-, ở ống lượn xa vì có cấu tạo gần giống với Aldosteron nên có khả năng cạnh tranh với Aldosteron để gắn với Re tiếp nhận ở tế bào biểu mô ống thận nhưng yếu hơn nhiều so với Aldosteron → thực chất cơ thể lại mất muối và nước vì không được tái hấp thu nhiều như khi có mặt Aldosteron.

5. Estrogen

· Nguồn gốc:

- Ở phụ nữ không có thai:

+ Buồng trứng bài tiết chủ yếu estrogen

¨ Nửa đầu chu kỳ kinh nguyệt do các tế bào hạt của lớp áo trong nang trứng bài tiết

¨ Nửa sau chu kỳ kinh nguyệt do hoàng thể bài tiết

+ Một lượng nhỏ do lớp lưới tuyến vỏ thượng thận bài tiết.

- Ở phụ nữ có thai: Rau thai bài tiết một lượng lớn estrogen

· Tác dụng: Giống progesteron. Tác dụng này rất yếu trừ khi có thai.

5. Testosteron

· Nguồn gốc: do tế bào Leydig ở khoảng kẽ tinh hoàn bài iết, phần nhỏ do lớp bó và lớp lưới tuyến tuỷ thượng thận bài tiết.

· Tác dụng: tăng nhẹ tái hấp thu Na⁺ ở ống lượn xa

6. Para hormon (PTH)

· Nguồn gốc: do tế bào chính tuyến cận giáp bài tiết

· Tác dụng:

- Giảm bài xuất Ca²⁺ ở ống thận

- Tăng tổng hợp Ca²⁺ và Mg²⁺ ở ống thận đặc biệt ở ống lượn xa và ống góp.

- Giảm tái hấp thu PO₄^3- ở ống lượn gầnlàm tăng đào thải PO₄^3- qua nước tiểu

- Có tác dụng làm tăng nồng độ Ca²⁺ máu và giảm PO₄^3- máu.

7. Calcitolin

· Nguồn gốc: do tế bào cạnh nang (tế bào C) nang giáp bài tiết.

· Tác dụng của calcitonin lên ống thận yếu và ngược với tác dụng của parahormon, giảm tái hấp thu Ca²⁺.

8. Renin và hệ thống angiotensin:

· Trong huyết tương Angiotensin do gan sản xuất.

· Renin do tế bào của tổ chức cận cầu thận sản xuất (bản chất là một protein men phân tử nhỏ) → chuyển Angioensinogen → Angiotensin I, nhờ Coverting enzym (ACE) → Angiotensin II (có 8 aa).

· Tác dụng:

- Kích thích lớp cầu của vỏ thượng thận bài tiết ra Aldosteron → tăng tái hấp thu Na⁺

- Kích thích ống thận làm tăng tái hấp thu Na⁺