Trình bày vai trò của CO2 trong điều hoà hô hấp.

· [CO₂] bình thường có tác dụng duy trì nhịp hô hấp cơ bản.

· [CO₂] quá thấp → ngừng thở

· [CO₂] tăng → kích thích làm tăng hô hấp .

· CO₂ có tác dụng kích thích trung tâm hô hấp gây ra nhịp thở đầu tiên ở trẻ sơ sinh . Khi đứa trẻ ra đời nó không được hô hấp nhờ máu mẹ qua rau thai nữa làm nồng độ CO₂ tăng lên trong máu kích thích trung tâm hô hấp gây nhịp thở đầu tiên (tiếng khóc chào đời).

· CO₂ có tác dụng trực tiếp rất yếu lên trung tâm nhận cảm hoá học nhưng tác dụng gián tiếp rất mạnh thông qua H⁺.

· Cơ chế : ở mô não, CO₂ + H₂O nhờ enzym Cacbonic Anhydrase (CA) → H₂CO₃<=> H⁺ + HCO₃^-, chính H⁺ mới tạo ra tác dụng trực tiếp lên trung tâm nhận cảm hóa học rất mạnh.

· Như vậy CO₂ trong máu có tác dụng lên trung tâm nhận cảm hoá học mạnh hơn ion H⁺ trong máu vì hàng rào máu não và hàng rào máu - dịch não tuỷ đều không cho ion H⁺ đi qua. Còn CO₂ qua các hàng rào này một cách dễ dàng. Vì vậy mỗi khi phân áp CO₂ trong máu tăng sẽ làm phân áp CO₂ ở dịch kẽ hành não và dịch não tuỷ tăng lên. ở hai nơi đó CO₂ lập tức phản ứng với nước tạo thành ion H⁺ để tác động lên trung tâm nhận cảm hóa học.

· Như vậy [CO₂] trong máu tăng thì có nhiều ion H⁺ đưa vào trung tâm nhận cảm hoá học hơn là khi nồng độ H⁺ trong máu tăng →.trung tâm hô hấp chịu tác động biến đổi của CO₂ máu nhiều hơn biến đổi của ion H+ máu (tác dụng gián tiếp của CO₂ lên trung tâm nhận cảm hoá học mạnh hơn tác dụng trực tiếp).

· Tác dụng ngoại biên: CO₂ và H⁺ cũng tác động vào các nội tụ cảm ở quai động mạch chủ và xoang động mạch cảnh:

- Khi CO₂ và H⁺ tăng → nội thụ cảm → phản xạ tăng hô hấp

- CO₂ tác dụng lên trung tâm hoá học mạnh hơn tác dụng ngoại vi 7 lần bình thường nhưng tác dụng chậm hơn 5 lần.