Trình bày nguồn gốc, bản chất, tác dụng lên chuyển hoá tế bào và điều hoà bài tiết T3- T4

Nguồn gốc: do tế bào ưa kiềm thùy trước tuyến yên bài tiết

Bản chất hóa học:

• là glycoprotein

• FSH được cấu tạo bởi 236 aa có TLPT 32000

• LH được cấu tạo bởi 215 aa có trọng lương phân tử 30000

Tác dụng lên chuyển hóa tế bào

- Làm tăng hoạt động chuyển hóa của hầu hết các mô trong cơ thể, mức chuyển hóa cơ sở có thể tăng 60-100% nếu hormon tuyến giáp bài tiết nhiều

- Tăng tốc các phản ứng hóa học , tăng tiêu thụ và thoái hóa thức ăn để cung cấp năng lượng

- Tăng số lượng , kích thước ty thể , do đó tăng tổng hợp ATP để cung cấp năng lượng cho các hoạt động chức năng của cơ thể. Khi nồng độ hormon giáp quá cao , các ty thể phồng to gây tình trạng mất cân xứng giữa quá trình oxy hóa và phosphoryl hóa nên 1 lượng lớn NL thải ra dưới dạng nhiệt

- Tăng vận chuyển ion qua màng tế bào : hoạt hóa enzym ATPase của bơm Na+K+ ATP ase của 1 số mô . Vì quá trình này cần sử dụng năng lượng và tăng sinh nhiệt nên người ta cho rằng đấy chính là 1 trong những cơ chế gây tăng chuyển hóa cơ sở của hormon giáp

Điều hoà bài tiết

Hai hormon FSH và LH chỉ được bắt đầu bài tiết từ tuyến yên của trẻ emở lứa tuổi 9 - 10 tuổi. Lượng bài tiết hai hormon này tăng dần và cao nhất ở lứa tuổi dậy thì.

Bình thường lượng hormon FSH và LH ở nữ dao động trong chu kỳ kinh nguyệt nhưng ở nam không thấy hiện tượng này.

- Do tác dụng của hormone vùng dưới đồi GnRH

- Do tác dụng điều hòa ngược của hormone sinh dục: testosteron, estrogen, progesteron. Khi các hormone này tăng → ức chế tuyến yên và ngược lại nếu [hormone] giảm → kích thích tuyến yên tiết nhiều FSH và LH.

Sự bài tiết hai hormon này theo cơ chế như sau:

· Testosteron (tác dụng điều hoà ngược âm tính của testosteron)

- [Testosteron] tăng → ức chế các tuyến chỉ huy → giảm bài tiết cả FSH và LH. Ngược lại nếu testosteron giảm → kích thích tuyến yên tăng bài tiết FSH và LH

- Tác dụng điều hoà ngược âm tính của testosteron chủ yếu là tác dụng lên sự bài tiết hormon GnRH của vùng dưới đồi → điều hoà bài tiết hai hormon FSH và LH, còn tác dụng trực tiếp lên tuyến yên thì rất yếu .

· Tác dụng điều hoà ngược âm tính của estrogen và progesteron

- Cả estrogen và progesteron đều có tác dụng ức chế bài tiết FSH và LH tuy nhiên khi có mặt progesteron thì tác dụng ức chế của estrogen được nhân lên nhiều lần.

- Hai hormon sinh dục này có tác dụng điều hoà ngược lên sự bài tiết FSH và LH bằng cách tác dụng trực tiếp lên tuyến yên còn tác dụng lên vùng dưới đồi thì yếu hơn, chủ yếu làm thay đổi tần số nhịp bài tiết GnRH (# Testosteron).

· Tác dụng điều hoà ngược dương tính của estrogen

- 24 - 48 giờ trước khi phóng noãn, [estrogen] trong máu rất cao → kích thích tuyến yên bài tiết FSH và LH đặc biệt là LH với nồng độ rất cao (LH tăng 6 - 10lần, FSH tăng 2 -3 lần) cao nhất vào khoảng 16 giờ trước khi phóng noãn.

· Tác dụng ức chế của Inhibin

- Inhibin do tế bào Sertoli và tế bào hạt của hoàng thể bài tiết có tác dụng ức chế FSH ở nam và nữ giới. Tác dụng này thể hiện khi:

+ Tinh trùng được sản sinh nhiều nhằm điều hoà quá trình sản sinh tinh trùng, tác dụng này còn mạnh hơn tác dụng của GnRH lên FSH

+ Vào cuối chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng để làm giảm FSH và LH ở thời điểm này.