ĐẺ CHỈ HUY
I.
ÐỊNH NGHĨA
Là một cuộc đẻ do người thầy thuốc sản khoa khởi động và điều
khiển bằng cách dùng oxytocin truyền tĩnh mạch để chỉ huy các cơn co nhằm gây
chuyển dạ.
II. CHỈ
ÐỊNH
Mẹ bị bệnh mà thai lớn;
càng lớn càng đe dọa tính mạng của mẹ (bệnh tim, thận, phổi, nhiễm độc thai
nghén).
Thai
quá ngày sinh, hết tuần thứ
41
Vỡ ối non. Vỡ ối sớm mà cơn co tử cung thưa,
yếu.
III. CHỐNG CHỈ
ÐỊNH
Bất tương xứng giữa xương
chậu và thai nhi (khung chậu hẹp, khung chậu lệch, thai quá
to).
Bất
thường ở cổ tử cung: dị dạng, có nhân xơ, có sẹo mổ đẻ cũ, sẹo bóc nhân sơ
cũ
Không phải là ngôi
đầu.
Có dấu hiệu suy
thai.
IV. CHUẨN
BỊ
1.
Cán bộ chuyên
khoa
Bác sĩ hoặc y sĩ chuyên khoa Phụ
sản.
2. Phương
tiện.
Kim dài 15cm vô khuẩn để
chọc
ối.
1 đôi
găng vô khuẩn. Kim và dây truyền vô khuẩn.
Thuốc oxytocin 5 UI. Dung dịch glucose
5%.
Phiếu theo dõi tiêm truyền và hồ sơ
theo dõi tim thai, cơn co tử cung, độ mở cổ tử cung, toàn trạng mẹ và tiến triển
của
thai.
Chỉ được tiến hành gây đẻ
chỉ huy tại cơ sở có phẫu
thuật.
3.
Sản
phụ.
Ðược giải
thích.
Ðược khám lại đánh giá tình
trạng thai, cổ tử cung, ngôi thai bằng chỉ số
Bishop.
|
Ðiểm
|
Ðộ mở (cm)
|
Ðộ xóa (%)
|
Ðộ lọt
|
Mật độ tử cung
|
Hướng cổ tử
cung
|
|
0
|
Ðóng
|
0 – 30
|
-3
|
Chắc
|
Sau
|
|
1
|
1 – 2
|
40 – 50
|
-2
|
Trung bình
|
Giữa
|
|
2
|
3 – 4
|
60 – 70
|
-1
|
Mềm
|
Trước
|
|
3
|
5
|
80 – 100
|
+1, +2
|
|
|
Nếu chỉ số Bishop bàng và
trên 4 có thể cho đẻ chỉ
huy
V.
CÁC BƯỚC TIẾN
HÀNH
1. Bấm
ối.
Nếu cổ tử cung đã mở hoặc hé mở,
người đẻ con rạ và ngôi có khả năng lọt đẽ thì chỉ cần bấm ối, xé rộng màng ối
cho đầu xuống, tì vào cổ tử cung tiếp đó kích thích bằng oxitocin để gây co
cơn.
Cho 5 đơn vị oxytocin pha
vào 500ml dung dịch glucose 5%, truyền nhỏ giọt tĩnh mạch chậm, liều lượng lúc
đầu 10 - 15 giọt/phút sau đó theo dõi cơn co và điều chỉnh số giọt để đạt được
số cơn co trong một phút theo yêu cầu, tốt nhất là 3 cơn co trong một phút.
Phương pháp này cho phép ta có thể điều chỉnh được cơn co tử cung nhịp nhàng phù
hợp với các giai đoạn sinh lý của chuyển
dạ.
Ngoài
ra, tùy tình hình của cuộc đẻ chỉ huy nếu cơn co mau cho oxytocin chảy chậm hoặc
có thể phối hợp với những thuốc giảm co có tác dụng làm mềm cổ tử
cung.
Những thuốc giảm co có thể kìm hãm trung tâm hô hấp của thai nhi,
vì vậy chỉ nên dùng khi cổ tử cung đã mở 5-6 cm, thai có khả năng lọt và sổ
trong một thời gian
ngắn.
Cuộc đẻ chỉ huy được coi là có
kết quả khi cơn co đều đặn, tim thai tốt, ngôi lọt và cổ tử cung mở hết, có thể
cho đẻ đường dưới nhẹ nhàng và lấy ra một thai nhi khỏe
mạnh.
VI. THEO DÕI VÀ XỬ LÝ
TAI
BIẾN
1.
Theo
dõi.
Tim thai, cơn co tử cung, độ mở cổ tử cung, độ lọt của ngôi để có
thái độ xử lý kịp
thời.
Nếu thai suy, phải ngừng đẻ chỉ
huy, phẫu thuật để cứu
thai.
Nếu cơn co tử cung quá
thưa, nhẹ, tăng số giọt truyền. Nếu quá mạnh, mau thì giảm lưu lượng truyền và
có thể sử dụng giảm co tử
cung.
Nếu
ngôi không lọt, cổ tử cung không mở, cuộc đẻ chỉ huy kéo dài qúa 6 giờ mà không
tiến triển tốt thì phải coi là cuộc đẻ chỉ huy thất bại và phải phẫu thuật lấy
thai.
2. Xử
lý.
Tai biến có thể lặp lại là suy
thai gây ngạt hay tử vong cho thai do theo dõi cuộc đẻ chỉ huy không tốt,can
thiệp
muộn.
Hiếm gặp hơn cả là vỡ tử cung
do truyền oxytocin gây cơn co mau, mạnh mà không điều chỉnh lưu lượng truyền, do
không theo dõi sát: phải phẫu thuật ngay để cứu mẹ và con.
BAN HÀNH THEO QUYẾT ĐỊNH SỐ 1531/1999/QĐYT NGÀY 4/5/1999 CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Nguồn Bác sĩ đa khoa