Có tới 88,9 % bệnh phụ
khoa là viêm sinh dục. Viêm sinh dục là một vấn đề thường gặp của phụ khoa, là nguyên
nhân gây nhiều rối loạn nhất trong đời sống và hoạt động tình dục, sức khỏe
sinh sản ở phụ nữ.
Cơ quan
sinh dục của phụ nữ tính
từ trong ra ngoài bao gồm: vòi trứng và buồng trứng, tử cung, âm đạo, âm hộ và
vùng quanh âm hộ.
Viêm sinh dục được chẩn đoán khi có hiện tượng viêm nhiễm trên bất kỳ bộ phận nào của cơ quan sinh dục và được chia làm 2 nhóm: viêm sinh dục trên bao gồm phần trên cổ tử cung (tử cung, vòi trứng và buồng trứng) và viêm sinh dục dưới bao gồm cổ tử cung, âm đạo và âm hộ.
Viêm sinh
dục trên thường ít gặp, có
thể gặp các triệu chứng toàn thân như nóng
sốt, đau vùng bụng dưới và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nếu không
điều trị thích hợp. Đa số các trường hợp là do nhiễm trùng, có khi nặng lên
và tiến triển thành viêm phúc mạc (màng bụng) vùng chậu hay vùng bụng làm bụng
căng cứng đau và có thể nhầm lẫn với tình trạng viêm phúc mạc do ruột thừa.
Cũng có khi, tình trạng viêm nhiễm tiến triển thành bán cấp tạo thành khối áp
xe vòi trứng (tụ mủ vòi trứng)hay mãn tính thành bệnh lý đau
vùng chậu mãn tính (khi tình trạng đau kéo dài hơn 6 tháng). Trầm trọng hơn, có
một dạng viêm nhiễm sinh dục trên (do Chlamydia)sẽ tiến
triển âm thầm, không triệu chứng, nhưng gây viêm dính trong vùng bụng và là
nguyên nhân chủ yếu của nhiều trường hợp vô
sinh. Để ngăn ngừa viêm sinh dục trên và các biến chứng với khả năng sinh
sản, cần tích cực tìm bệnh và điều trị phù hợp ngay khi có nghi ngờ viêm sinh
dục trên, sử dụng thuốc thích hợp khi có nạo thai hay sảy thai (vì là cơ hội bị
nhiễm bệnh qua thủ thuật, lòng tử cung sau đó là môi trường thuận lợi cho
mầm bệnh phát triển). Nạo phá thai nhiều lần cũng là yếu tố gia tăng nguy cơ
viêm nhiễm.
Tụ mủ vòi trứng.
Viêm sinh dục dưới, ngược lại là một tình trạng nhẹ nhàng hơn, thường ít để lại di chứng, bệnh dễ chữa nhưng cũng dễ bị nhiễm và dễ bị tái phát. Thường gặp nhất là viêm âm đạo do các tác nhân như nấm, vi trùng, trùng roi. Ngoại trừ bệnh nhiễm trùng roi xảy ra do lây qua quan hệ tình dục, các trường hợp còn lại đều có thể xảy ra trên người độc thân hay đã kết hôn, có hay không có quan hệ tình dục.
Đa số các trường hợp viêm
âm đạo sẽ có tình trạng huyết trắng
gia tăng, có mùi và màu bất thường, gây khó chịu (ngứa, rát, nóng bỏng); có
thể đi kèm với tình trạng nhiễm trùng
đường tiểu dưới (tiểu gắt buốt, tiểu nhiều lần hay khó tiểu, tiểu đục, nước
tiểu có mùi hôi hay lợn cợn). Có thể dùng các loại thuốc đặt âm đạo có kèm hay không kèm thuốc uống để điều trị. Vệ
sinh phụ nữ thường ngày và trong giai đọan kinh nguyệt sẽ giúp ngăn ngừa tốt
viêm sinh dục dưới.
Vùng da quanh âm hộ và
hậu môn cũng có thể bị viêm nhiễm do cùng tác nhân với viêm âm hộ, âm đạo, hay
là do các tác nhân nhiễm trùng trên da. Có thể gặp các trường hợp nhiễm trùng
mụn mủ, nhiễm trùng nang lông, hắc lào hay nấm da. Tùy bệnh lý có thể dùng thuốc
bôi tại chỗ có kèm thuốc uống hay không.
Có 2 bệnh lý khá đặc biệt: Herpes sinh dục biểu hiện bởi bóng nước xuất hiện trên vùng sinh dục, bóng nước vỡ và rất đau, lây lan rất nhanh, có thể kèm nóng sốt; Mồng gà âm hộ (có thể xuất hiện trên âm đạo và cổ tử cung) biểu hiện bởi các nốt sùi, phát triển nhanh và gây ngứa rát. Đây là bệnh lây qua đường tình dục. Viêm cổ tử cung, ở vùng cổ ngoài có thể xếp là viêm sinh dục dưới, ngược lại nếu xảy ra ở vùng cổ trong, có liên đới với niêm mạc lòng tử cung và có thể lây lan ngược dòng lên trên, do đó, được xem là viêm sinh dục trên. Vòng tránh thai, không gây ra tình trạng viêm nhiễm sinh dục, tuy nhiên khi nghi ngờ có viêm nhiễm sinh dục trên, nếu đang sử dụng vòng thì nên lấy vòng ra ngay và có điều trị tích cực kịp thời.
Tình trạng cổ tử cung lộ tuyến, không được xem là viêm nhiễm cổ tử cung. Tuy nhiên vùng lộ tuyến thường có nhiều tế bào non, yếu ớt trước những tác nhân gây bệnh qua đường tình dục, cũng như tình trạng tăng tiết dịch cổ tử cung khi có lộ tuyến sẽ làm gia tăng khả năng viêm âm đạo (do thay đổi môi trường âm đạo) cũng như làm người phụ nữ khó chịu.
Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể gây viêm nhiễm sinh dục, thường là viêm đường sinh dục trên (có thể kết hợp viêm sinh dục dưới), như bệnh lậu, giang mai, bệnh hạ cam mềm – hột xòai, hạch sinh dục, nhiễm trùng roi (Trichomonas), u nhú sinh dục … Trong trường hợp này cần điều trị kết hợp cả người chồng/bạn tình để tránh lây nhiễm ngược lại.
Tóm lại
không nên chủ quan với tình trạng viêm nhiễm sinh dục do khả năng để lại hậu
quả trên khả năng sinh sản của tình trạng viêm sinh dục trên hay khả năng dễ
tái phát, tái nhiễm của bệnh lý viêm sinh dục dưới.
Nguồn Bác sĩ đa khoa